Lịch sử Tri_Thủy

♦ Thôn Tri Thủy xưa kia có tên là Biện Thủy. Đây là khu đất trũng gần bến sông, những cư dân làm nghề chài lưới đến đây tụ cư, dần trở thành xóm chài. Những dòng họ đến đây sinh sống là họ Vũ, họ Tạ, họ Phạm, họ Nguyễn, họ Đỗ, họ Lê, họ Đào... Sau này Biện Thủy được đổi tên thành Tri Thủy.

♦ Thôn Nhân Sơn, xưa kia có tên là Khơi Xá, thuộc làng Biện Thủy. Những dòng họ đến đây sinh sống là họ Nguyễn, họ Trần, họ Đào, họ Hoàng và họ Chu. Năm 1890, làng Khơi Xá được đổi tên thành Nhân Sơn.

♦ Thôn Vĩnh Ninh có chùa Đa Bảo là chốn tổ đạo Phật của xã, xây dựng vào năm 1684. Chùa là nơi sinh hoạt tín ngưỡng,đào tạo các tu hành, chức sắc đạo Phật như các tăng sư, đại đức... Trong những năm kháng chiến chùa là nơi hoạt động bí mật của tổ chức Việt Minh. Những dòng họ đến Vĩnh Ninh sinh sống là họ Nguyễn, họ Tạ, họ Đào, họ Trần, họ Hoàng,...

♦ Thôn Hoàng Nguyên, là thôn có Tiểu chủng viện Hoàng Nguyên được xây dựng vào năm 1823. Đây là nơi giảng dạy kinh bổn, giáo lý và đào tạo các tu sĩ, linh mục,... của Công giáo. Hoàng Nguyên là thôn Công giáo toàn tòng. Những dòng họ đến đây sinh sống là họ Nguyễn, họ Lại, họ Đào,...

♦ Thôn Bái Đô, trước kia có tên là Bái Đô Thượng. Những dòng họ đến đây sinh sống là họ Nguyễn, họ Phạm, họ Đỗ, họ Đào, họ Hoàng, họ Lê,...

♦ Xóm Hồng Thái xưa kia có tên là xóm kẻ khó, bao gồm những người dân nghèo bỏ quê của mình đến đây làm thuê cho nhà chung, sau đó được nhà chung cấp đất và được cố đạo người Pháp bảo lãnh với Công xứ người Pháp, nên được đổi tên là Đạo Nguyên. Năm 1961 Đạo Nguyên được đổi tên thành Hồng Thái. Trước đây xóm Hồng Thái thuộc thôn Bái Đô, từ năm 1994 được tách ra thành đơn vị hành chính độc lập. Những dòng họ đến đây sinh sống là họ Nguyễn, họ Hoàng, họ Vương,...

• Cùng với quá trình biến đổi của tự nhiên, xã hội, địa giới hành chính và tên gọi của các làng xã có nhiều thay đổi: Từ trước Cách mạng tháng 8 năm 1945, các thôn trên là những làng độc lập thuộc tổng Biện Thủy, huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Đông. Đến tháng 4-1946, các xã trên được hợp nhất thành hai xã là Trí Bảo (gồm Tri Thủy, Nhân Sơn, Vĩnh Ninh) và Bái Hoàng Đạo (gồm Hoàng Nguyên, Bái Đô, Đạo Nguyên), thuộc huyện Phú Xuyên,tỉnh Hà Đông. Năm 1948, hai xã Trí Bảo và Bái Hoàng Đạo được hợp nhất, lấy tên là xã Hiệp Hoà. Cuối năm 1970, xã Hiệp Hoà được đổi tên là xã Tri Thủy, thuộc huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Tây. Năm 1976, tỉnh Hà Tây hợp nhất với tỉnh Hoà Bình, xã Tri Thủy thuộc huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Sơn Bình. Năm 1991, hai tỉnh Hà Tây và Hoà Bình tái lập, xã Tri Thủy thuộc huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Tây.